Moto Kuryelerin Kazançları Manipülasyon Mu?
Gerçekler Perde Arkasında Saklı. Son zamanlarda medya ve sosyal medyada “Moto kuryelerin kazançlarına inanamayacaksınız”, “Beyaz yakalıları solladı” gibi iddialarla yer alan haberler, aslında platform şirketlerinin gizli reklam kampanyalarının bir parçası. Firmalar, özellikle kış aylarında dahi ihtiyaç duydukları kurye rezervlerini oluşturabilmek için kuryelik mesleğini cazip bir alternatif olarak sunuyor. Bu haberlerde, riskli ve güvencesiz çalışma koşulları göz ardı edilerek, kuryeliğin yüksek kazanç potansiyeli vurgulanıyor.
Asgari Ücret Düşüşü ve Artan Risk
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre yedi milyondan fazla insan asgari ücretle çalışırken, 2025 Ocak verileri işgücüne katılım oranını yüzde 54.2 olarak gösteriyor. Kasım 2024 Hanehalkı İşgücü Araştırması’nda dar tanımlı işsizlik yüzde 8,6, geniş tanımlı (âtıl işgücü) ise yüzde 28,2 olarak açıklanmış, dar tanımlı işsiz sayısı ise 3 milyonu aşıyor. Yıl başında 22.204 TL olarak belirlenen asgari ücret, TÜRK-İŞ’in açıkladığı 4 kişilik bir ailenin açlık (21.083 TL) ve yoksulluk (68.675 TL) sınırlarını göz önüne alındığında yetersiz kalıyor. Bu ekonomik gerçekler, gençler başta olmak üzere her kesimden insanı, geçim derdiyle kuryeliğe yönelmeye itiyor. Ancak kuryelik, uzun çalışma saatleri ve riskli koşulları nedeniyle ciddi tehlikeler barındırıyor.
Esnaf Kuryeler aylık ne kadar kazanıyor?
Türkiye’de esnaf kuryeler aylık ne kadar kazanıyor sorusu zamlar sonrası merak konusu oldu. Reklamlarda öne çıkarılan “moto kuryelik” genellikle esnaf kuryelik olarak biliniyor. Bu modelde, kuryeler kendi şahıs şirketlerini açarak platform şirketleri ile sözleşme imzalıyor. “Kendi işinin patronu” olarak tanımlansalar da, motosiklet, ekipman, benzin, Bağkur, muhasebe, yemek, amortisman ve vergiler gibi tüm giderleri kendileri karşılamak zorunda kalıyor. İş Kanunu’nun 63. maddesine göre haftalık çalışma süresi en fazla 45 saat olurken, esnaf kuryeler geçimlerini sağlayabilmek için haftada 72, hatta bazı durumlarda 90-100 saat çalışmak zorunda kalıyor.
Brüt Kazançların Şişirilmesi Gerçeği Saklıyor
Haber görünümlü reklamlar, kuryelerin kazançlarını brüt bazda şişirerek sunuyor; ancak gerçek net kazançlar, yüksek giderler düşüldükten sonra asgari ücretin 1-2 tık üzerinde kalıyor. Kuryeler, yoğun trafik, stres ve kaza riski altında uzun saatler çalışırken, aslında sağlık ve yaşam kalitelerinden ödün veriyor. Bu durum, kuryelik mesleğinin çekiciliğini artıran manipülatif haberlerin, halkı yanıltma ve sorumsuzca yönlendirme riski taşıdığını gösteriyor.
Uzun Çalışma Saatleri ve Kayıplar
Günlük 12-14 saat, haftanın 7 günü çalışmak zorunda kalan kuryeler, kaza, meslek hastalıkları ve yorgunlukla mücadele ediyor. Bir kurye, motosiklet sepetine “Herkes kazandığımız parayı konuşuyor ama kaybedilen gençliğimizi soran yok” yazısını yazarak bu çelişkili durumu özetlemişti. Kısa vadede asgari ücretten biraz fazla gelir sağlasa da, uzun vadede sağlığa mal olan bu çalışma düzeni, yaşam kalitesi üzerinde büyük olumsuz etkiler yaratıyor.
Moto kuryelerin 100 bin TL, 120 bin TL ya da 150 bin TL gibi yüksek gelirler elde ettiği iddiaları, gerçeği yansıtmaktan uzak. Platform şirketlerinin ve bazı medya organlarının manipülatif reklamları, kuryelik mesleğinin risklerini ve giderlerini göz ardı ederek, yanıltıcı bir kazanç algısı yaratıyor. Ekonomik zorluklar, asgari ücretin yetersizliği ve artan işsizlik oranları, insanları bu tehlikeli yola sürüklerken; gerçekler, kuryelerin yaşam ve sağlık pahasına çalıştığını gözler önüne seriyor.
